با افزایش نگرانیها درباره آلودگی منابع آب، بسیاری از خانوادهها به خرید دستگاههای تصفیه آب روی آوردهاند. اما پرسش مهمی که ذهن بسیاری را مشغول کرده این است که آیا این دستگاهها واقعاً مؤثرند؟ آیا فیلترهای آنها توانایی حذف آلودگیهای جدی و خطرناک را دارند یا بیشتر یک راهکار تبلیغاتی هستند؟ در این مطلب سعی داریم با نگاهی علمی، عملکرد دستگاههای تصفیه آب را بررسی کنیم و مشخص کنیم تا چه حد میتوان به آنها برای تأمین آب سالم اعتماد کرد.
در بسیاری از شهرها، آب لولهکشی توسط سیستمهای تصفیه مرکزی تحت فرآیندهای مختلفی از جمله فیلتراسیون، کلرزنی و در برخی موارد ضدعفونی با اشعه ماوراءبنفش قرار میگیرد. با این حال، عوامل زیادی وجود دارند که ممکن است باعث کاهش کیفیت آب مصرفی شوند.
· فرسودگی لولهها: عبور آب از لولههای قدیمی و زنگزده میتواند فلزات سنگین مانند سرب یا آهن وارد آب کند.
· افزودنیهای شیمیایی: موادی مانند کلر برای ضدعفونی آب استفاده میشوند، اما باقیمانده آنها میتواند برای برخی افراد مضر باشد.
· آلودگیهای میکروبی: با وجود سیستمهای تصفیه، احتمال ورود میکروارگانیسمهای بیماریزا از طریق نشتی یا آلودگی منابع همچنان وجود دارد.
در چنین شرایطی، دستگاههای تصفیه آب به عنوان یک خط دفاعی دوم میتوانند نقش مؤثری ایفا کنند.
بیشتر بخوانید: اب تصفیه اکوا
در دستگاههای تصفیه آب خانگی از چندین فناوری برای پاکسازی آب استفاده میشود. شناخت این روشها به ما کمک میکند تا دقیقتر به عملکرد آنها نگاه کنیم.
این نوع فیلترها ذرات معلق، رسوبات و زنگزدگی را از آب حذف میکنند. هرچند تأثیر مستقیمی بر آلودگیهای شیمیایی یا میکروبی ندارند، اما برای حذف ناخالصیهای فیزیکی مؤثرند.
کربن فعال قابلیت جذب کلر، ترکیبات آلی فرار، بو و طعم نامطبوع آب را دارد. این فیلترها تا حد زیادی کیفیت حسی آب را بهبود میدهند و برخی مواد شیمیایی را نیز حذف میکنند.
یکی از پیشرفتهترین روشهای تصفیه آب است. در این فرآیند، آب با فشار از غشای نیمهتراوا عبور داده میشود و اغلب یونها، فلزات سنگین، نیترات، مواد شیمیایی و حتی برخی میکروارگانیسمها حذف میشوند. البته این روش نیاز به نگهداری دقیق و مصرف برق دارد.
در برخی دستگاهها از نور ماوراءبنفش برای نابودسازی باکتریها، ویروسها و انگلها استفاده میشود. این روش مکمل خوبی برای اسمز معکوس است، بهویژه در مناطقی که احتمال آلودگی میکروبی بالاست.
بیشتر بخوانید: فیلتر تصفیه آب
تحقیقات متعددی در سراسر جهان درباره عملکرد دستگاههای تصفیه آب خانگی انجام شده است. نتایج نشان میدهد که میزان اثربخشی دستگاهها بستگی به نوع فیلتر، کیفیت اولیه آب و نحوه نگهداری از دستگاه دارد.
مطالعات نشان دادهاند که سیستمهای اسمز معکوس میتوانند تا بیش از ۹۵٪ فلزات سنگینی مانند سرب، آرسنیک و جیوه را حذف کنند. این ویژگی برای مناطقی که منابع آب زیرزمینی دارند، اهمیت ویژهای دارد.
در مناطق کشاورزی، آب اغلب به نیترات و نیتریت آلوده میشود. این مواد برای کودکان و نوزادان بسیار خطرناک هستند. دستگاههایی که مجهز به فیلتر RO هستند، توانایی بالایی در حذف این آلایندهها دارند.
فیلترهای UV و برخی سیستمهای پیشرفته RO توانایی حذف میکروبها و ویروسها را دارند، اما دستگاههای سادهتر یا ارزانتر ممکن است در این زمینه عملکرد قابلاعتمادی نداشته باشند.
فیلترهای کربن فعال در این زمینه بسیار مؤثر هستند. بررسیها نشان میدهد این فیلترها میتوانند تا ۹۰٪ کلر آزاد و ترکیبات آلی فرار را جذب کنند.
بیشتر بخوانید: قیمت تصفیه آب سافت واتر
با وجود مزایای فراوان، استفاده از دستگاه تصفیه آب نیز بدون چالش نیست.
فیلترها نیاز به تعویض منظم دارند و در صورت عدم تعویض بهموقع، حتی ممکن است خودشان منبع آلودگی شوند.
برخی سیستمها مانند اسمز معکوس مصرف برق دارند و ممکن است برای همه خانهها بهصرفه نباشند.
سیستم RO ممکن است علاوه بر مواد مضر، مواد معدنی مفید مانند کلسیم و منیزیم را هم حذف کند. برای جبران این موضوع، برخی دستگاهها مجهز به فیلترهای مینرالساز هستند.
در پاسخ به سؤال اصلی که آیا دستگاه تصفیه آب واقعاً مؤثر است یا نه، باید گفت: بله، اما به شرطی که دستگاه مناسبی انتخاب شود و بهدرستی نگهداری گردد. دستگاههای پیشرفته با ترکیب فیلترهای مختلف میتوانند تا حد زیادی کیفیت آب آشامیدنی را بالا ببرند، اما انتخاب دستگاه باید با توجه به شرایط خاص هر منطقه و کیفیت آب موجود صورت گیرد. در نهایت، داشتن آب سالم حق هر انسانی است و دستگاه تصفیه آب میتواند یک ابزار مؤثر در رسیدن به این هدف باشد؛ نه یک معجزهگر، بلکه یک محافظ.